İş üzerine düşünceler - 3

20. yüzyılın başlarından itibaren üretim süreçlerinde İş'in kısımlarına ayrılması, kendisinden umulan beklentileri karşıladı: Uzmanlaşma ve verimlilik arttı, ürün standardizasyonu ve buna bağlı ticaret, hukuk ve kültür de değişerek gelişti. Bütün bunlar, yığın üretim denilen hedef kitlesi ancak sosyolojik, ekonomik ve biyolojik olarak tanımlanabilen anonim tüketici grupları için tarihte kendisinden önce görülmemiş miktarlarda üretim yapmaya imkan tanıdı. 

İşçi, bu yeni düzende iş üzerindeki hakimiyetini yitirdi. Artık sorumluluğu, üretim bandının öngördüğü asgari üretim miktarını sağlamaktan ibaretti. İnsan emeğinin bir ürünü ortaya çıkarmak suretiyle somutlaşması devri bitiyor, emeğin metaya karşı yabancılaşma devri başlıyordu. Genel anlamda iş, bütünden parçaya, asgari yetenekleri olan herkes tarafından kısa bir eğitimle öğrenilen ve icra edilen bir yapıya evriliyordu, çünkü. Bu homojen işçi tipi, bireysel anlamda "usta"nın üstünde taşıdığı "güç"ten yoksundur, zira işin parçalarına ayrılması, işçiyi de kolayca bir başkası tarafından ikame edilebilir hale getirmiştir. "İşçi" sıfatı, üretim bandında direkt ve dolaylı yer alan herkesi kapsayan bir tanım olarak yaygınlaştı.

Ajda Pekkan

1. Tanrı Misafiri (1975)  

2. Dert Bende Derman Sende (1972)  

3. Sensiz Yıllarda (1970)  

4. Kimler Geldi Kimler Geçti (1975)  

5. Sana neler edeceğim ( Orijinal plak kayıt )  

 

6. Hoş gör sen ( Orijinal plak kayıt )  

7. Hür doğdum hür yaşarım  

8. Bir günah gibi ( Orijinal plak kayıt )  

.
9. YA SONRA

10. Bambaşka Biri

11. Ağlama Anne

Mevlüt Bayraktaroğlu Anekdotları-2

Üniversitede son sınıf, ilk dönem, Yöneylem Araştırması dersindeyiz. Hocamız fakültemizin ağır isimlerinden Ayhan Toraman.

Hoca, konusuna hakim, kendi üslubunca şov yapıyor bile diyebiliriz. Hocanın asistanı Orhan Kuruüzüm, tüm samimiyeti ve gençliği ile dersin uygulama saatlerinde örnekler çözüyor.

Yarıyılın başlarını geçmiş ortalarına yaklaşmışız ancak daha ilk sınavlar yapılmamış. Hangi saiklerle bilemiyorum, Ayhan Hoca dersin içinde ancak hiç de tarzı olduğunu düşünmediğimiz bir biçimde ön sıralarda oturan Mevlüt’e sesleniyor.

-          Sen, evet, mavi gömlekli(?), evet, sen...

 Hoca istisnalar dışında henüz ismen kimseyi tanımıyor. Zaten tahtaya öğrenci alarak ders işlediği görülmemiş. Mevlüt'ün çaprazında ve uzağındayım ama yüzünü net olarak görüyorum. Mütereddit davranışları, Hoca’nın işaretiyle sükun buluyor.

-          Evet, Hocam.

-          Adın neydi senin?

-          Mevlüt, Hocam.

Muhtemelen, etrafıyla bir dizi diyalogun ortasında olduğu Hoca tarafından saptanmış ve dersi dinlememenin cezasını yine Hoca’nın belirleyeceği bir yöntemle çekecek…

Hoca, yerinden kalkmasına gerek olmadığını söylüyor. Tahtada çözülmüş simplex algoritma probleminin optimizasyon tablosu var. Tahtadaki çözüm tablosunu göstererek soruyor:

- Şimdi söyle bakalım Mevlüt, bu sağ taraf değerleri ne anlama geliyor?

Mevlüt'ün yüzü beyazlamış, sesi titriyor.

- Bunlar, kullanım miktarları diyor. Optimal çözümün sonuçları yani.

Sesini kullanma biçiminden salladığını hissediyorum, ama dedikleri doğru. Hoca da tatmin olmamış, tablonun en alt satırını gösterip bunların anlamlarını soruyor.

Aynı güvensiz ses, son satırın atıl kapasite miktarı olduğunu söylüyor. Yeni bir sallama denemesi gerçekleştiğini düşünüyorum ama sonuçta söyledikleri doğru. Hoca da benzer kanaatte olmalı ki, yanlış ifadeler kullanarak şaşırtmak istiyor, Mevlüt'ü ama hayır, Mevlüt, yine güvensiz bir tonlama ile doğruyu söylemekte ve tuzaklara düşmemekte ısrar ediyor.

Hoca, o gün Mevlüt’e ne sorduysa doğru bir cevap aldı. Ses tonu, ortamdaki izlenim, her ne kadar sallıyor algısını pekiştirse de duyduklarımız doğru cevaplardı. Konu da orada kapandı.

Firavun Sarayında bir Musa

Sevgili Genel Müdürüm, kıymetli yardımcılarıyla toplantı halinde... Devr-i iktidarında, Kurumun cennet gibi olduğunu düşünüyor, pek haksız da sayılmaz, sektörün iyi bir çok ismi, bünyeye transfer edilmiş durumda... Mevzuu,  nereden geliyorsa “kurumda mutsuz insan olmadığına” geliyor, genel müdür bunu savunuyor. Yardımcılarından birisi, adımı veriyor, mutsuz olduğumu söylüyor. 4-5 ay önce becayişe uğramışım. Böyle yazıp okuyunca tecavüz gibi bir anlamı var sanılıyor, öyle değil ama buna yakın bir ruh hali içindeyim. Becayiş denen bu renkli kelime ile tanışmam da bu olay vesilesiyledir. Neyse aradan kısa bir süre geçiyor, genel müdürümün beni çağırdığını söylüyor sekreteri...

Haber geldiğinden beri huzurum kaçtı. Şimdi bakıyorum da ne güzel fırsatmış; çık, içinden geçenleri münasip bir lisanla anlat. De ki, beni konfor alanımdan aldınız ve bana da düz mantıkla baktığımda makul gelen bir servise, müdür yardımcısı atadınız. Krediler konusunda üstad iken, orta okul terk gibi hissettiğim, bir alanın başına geçiriliyorum. Bilgiişlem sistemi hakkında çok az bilgim var ve bütün operasyon, bilgisayardaki menüler üzerinden  yürüyor. Becayiş sonrası bana alan açmak için aynı müdürlük içinde bir başka alanda görevlendirilen ve özel hukukta bana kardeşim kadar yakın olan arkadaş, “sor bana, çekinme” diyor. Eğitilecek bir temelim olsa gerisi gelecek yani. Ben de "sen genel olarak sistemi anlat, hangi menüleri ne için kullanıyorsun?" diyorum. "Şimdi işim var, böyle uzun sürer" diyor, bir türlü yöntem sorununda anlaşamıyoruz yani.

Ülke zor günlerden geçiyor. Bu durum ekonomiye de yansıdığı için başta finansal kiralama işlemleri olmak üzere genel plasman işlemlerinde de gözle görülür bir yavaşlama var. Öğrenmeyi geciktiren nedenlerden biri de bu. Sonuç: tatminsizlik, kendini gerçekleştirememe, başarısızlık hissi...

Genel Müdürün odasındayım. Masasında oturuyor. Nasıl olduğumu soruyor. Jenerik bir cevap veriyorum. Yok öyle değil diyor, mutsuz olduğumu söylediklerini belirtiyor. Doğruluyorum. Öne doğru eğiliyor: Kendini Firavunun sarayındaki bir Musa gibi gör diyor. Sabretmemi istiyor. Hayatın ters rüzgarları da olabileceğini, sonunu beklemek gerektiğini, bekleyenlerin kazandığını söylüyor. Bana nasihat ediyor. Benim tarafımda olduğunu hissediyorum. Fillerin tepişmelerinden çimenlerin ezildiğine girmiyor, hiç. Böylesi daha iyi galiba, soruna odaklanmıyoruz. Şimdilik yapabileceği bir şey yok, ama farkında artık, her şeyin yolunda gitmediğinin...

Kişisel Bir Başarı Hikayesi: Finansman Fonu

İşimiz Kredi Değerlendirmesi yapıp raporlamak. Bankacılık sektöründe fordist uygulamaların yeni başladığı bir dönemdeyiz. İşlerin kısımlarına bölünerek basitleştirildiği, ruhundan arındırıldığı; personelin piyasada karşılığı olmayan “yeni iş”lerle ilgili tecrübelerinden dolayı giderek işyerine bağımlı olduğu bir ortamın temelleri atılıyor. İşveren açısından yeni durum, görev, yetki ve sorumlulukları tanımlanmış yeni iş pozisyonları, personelin kimlik ve kişiliğinden bağımsız, kimseye muhtaç olunmayacak bir yapı sunacak. Bağımsız yönetim, bağımlı personel.

Krediler servisinde fordizm uygulaması henüz yok. Geniş anlamda tanımlanmış işin, A’dan Z’ye tüm süreçlerinde varım. Teoriyle pratiği birleştirmişim, sorsalar da üstadım, sormasalar da. Problem yok yani. Bütün bir iş, konfor alanımda.

İşyerinde bir öğleden sonrası, Kurumun matbu mali bilgiler dökümanının bilanço sayfasında özkaynaklar kısmında hiç kullanmadığımız, dolayısı ile de farkında olmadığımdan hakkında hiçbir şey bilmediğim bazı kalemlerin varlığını keşfediyorum: Yenileme fonu, Maliyet fonu, Finansman fonu.

Öztin Akgüç hocanın sektördeki tüm aktörlerin başucu eseri olan Mali Tablolar Analizi isimli kitabına uzanıyor elim. Okuyorum. Finansman fonu, özellikle ilgimi çekiyor. Yatırım Belgesine sahip olan şirketlere, önümüzdeki yıl yapacakları yatırımlarla ilgili içinde bulundukları yıl, vergi ertelemesi sağlayan bir imkan bu. Biz de leasing-finansal kiralama yapan bir bankayız ve elimizde orijinali müşterilere ait, kurum adına ciro edilmiş yatırım teşvik belgeleri var. Tam bu mevzuat hükmünü uygulayacak ve doğrudan vergi avantajı sağlayacak durumdayız.

Heyecanla durumu bir başka uzman arkadaşla paylaşıyorum. Mutabık kalıyoruz. Kurum, finansman fonu ayırıp vergi avantajı sağlayabilir. Ama daha önemlisi, ilk kez vergi avantajı sağlayacak finansal bir enstrümanın, tarafımızca keşfedilmesi.

Hemen, muhasebe müdürümüzün yanına gidiyoruz. Her zamanki gibi çok yoğun. Amerikan sistemi, açık ofis... ses, enerji gibi paylaşılıyor. Durumu özetliyor ve finansman fonu ayırmamızın yararlı olacağını söylüyoruz. Bizi dikkatle dinliyor. Günlük rutini yönetmekten mevzuatın bu boyutu ile ilgilenemediğini, konuyu araştıracağını ve departman olarak kendilerinin fark etmeleri gereken bir hususu bizim keşfetmemizden duyduğu memnuniyeti, hiçbir kıskanma belirtisi göstermeden, mütevazı bir biçimde ifade edip bizi kutluyor.

İyi hukukçular ve muhasebeciler böyledir. Ne kadar emin olurlarsa olsunlar, “ben bir kitaba bakayım, seni sonra arar, kanaatimi söylerim” derler. Mesleki hassasiyet, belki bir anlamda da mükemmeliyetçilik... Tehdit odaklı bir iş yapıyorsanız, bir kez daha kontrol ediyor olmanız anlaşılabilir bir tutumdur.

Sonra bizi arıyor, müdür bey. Sonuç, olumlu. Kurum o yıl, finansman fonu ayıracak ve kurumlar vergisinde düzenlendiği şekliyle vergi ertelemesine gidecek. Bana ve arkadaşıma da bu keşfimizden dolayı ikramiye veriliyor.

Bu hatıranın bugün için anlamı nedir?

Öğrenmenin sonu yok, olmamalı da zaten. Konfor alanlarının dışında gezinmek kaydıyla şüphesiz. Yıllar sonra yöneticisi olduğum şirkette yenileme fonu uygulaması da yapmak nasip oldu.

Benim zirve deneyimi yaşadığım, kendimi bireysel olarak gerçekleştirdiğimi fark ettiğim olaydan biri de budur. Evet, o bendim, merakını diri tutup keşfeden, paylaşan, başaran…

 

 

Mevlüt Bayraktaroğlu Anekdotları-1

BİRİNCİ ANEKDOT
Çalıştığı dönemde kurumun en güzel kızlarından biriydi. İşini değiştirdi ve bir banka şubesinde kredi kartı sorumlusu olarak çalışmaya başladı. İşini yapmak üzere gittiği bir televizyon kanalında, tanınmış bir şovmenden çıkma teklifi aldı. Bu, güvenilir bir yorum almak için yeterli nedendi: Mevlüt'ü aradı. Kızların baba şevkati gördüğü biri olan Mevlüt, hikayeyi bütün ayrıntılarıyla dinledikten sonra tavsiyesini verdi: Tanırım öylelerini dedi, skorel tiplerdir bunlar. Sen onun için n+1'sin, yani bir sonra gelen. Senden sonra gelen de olacaktır, senden önce gelenler olduğu gibi. Önemsenecek bir teklif olarak durmuyor yani. Şutla GİTSİN!!!

İKİNCİ ANEKDOT
90'lı yılların başında faizsiz finans kurumunda çalışmanın bir zorluğu, kar payı ile faiz arasındaki niceliksel benzerliğin niteliksel olarak da var olduğuna dair sığ ve yanlış algının, müşterilerin bir kısmı tarafından sırf bizi incitmek için imkan buldukça kullanılmasıydı: Çeşitli vade ve taksit seçeneklerini yazdığımız tekliflerimizi, kendilerince aleyhimize delil olarak kullanmak isteyenler, teklif setini gösterip: "faizi kaç bunun" diye sorarlardı. Mevlüt 'ün bu tarz sorulara standart cevabı, "arktanjant 13" olurdu. Trigonometrik bir ifade olan arktanjant 13, elbette sorunun cevabı olmaktan çok, sorunun kendisini anlamsız kılmaktaydı. Çoğu zaman müşteri beklemediği bu cevabı anlayamaz, mealen sorusunu yinelerdi: Pardon? Bu durumda Mevlüt 'de, kendinden emin bir ses tonu ile cevabı tekrar ederdi: arktanjant 13. Bu ısrar karşısında müşteri, haaaa... jesti ile mevzuyu kapatırdı.

Güftesi Yahya Kemal Beyatlı'ya ait bestelenmiş şarkılar

1- Nesrin Sipahi > Endülüste Raks

 

2- Müslüm Gürses > Sessiz Gemi

 

 

3- Gönül Aköz > Körfezdeki Dalgın Suya Bir Bak Göreceksin

4- Muazzez Ersoy > Dönülmez Akşamın Ufkundayız

5- Umut Akyürek > Sana dün bir tepeden baktım Aziz İstanbul

6- Elif Ömürlü Uyar > Kandilli yüzerken uykularda